اقدامات قبل از زایمان طبیعی نقش حیاتی در بهبود روند زایمان، کاهش خطرات احتمالی و افزایش موفقیت این فرآیند دارند. اگر این نکات را بشناسید و رعایت کنید، هم زایمان راحتی خواهید داشت و کمتر درد می‌کشید و هم دوران نقاهت بعد از آن را بهتر پشت سر می‌گذارید. در این مقاله، به طور مفصل و تخصصی درباره مهم ترین اقدامات لازم قبل از زایمان طبیعی توضیح خواهیم داد.
نکات ضروری قبل از زایمان طبیعی
برخی از اقدامات که لازم است تا هر خانم بارداری قبل از زایمان طبیعی بداند، معمولا توسط متخصص زنان در چند روز قبل عمل بیان خواهد شد. متاسفانه بعضی بانوان به این مسائل بی توجه هستند و در طول زمان با مشکلاتی روبرو می‌شوند، بنابراین بهتر است که به این مسائل توجه لازم را داشته باشید. در ادامه بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.
مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان برای پیگیری منظم بارداری
یکی از اولین و مهم‌ترین اقدامات قبل از زایمان طبیعی، مراجعه منظم به پزشک متخصص زنان و زایمان است. این پیگیری‌ها باعث شناسایی به موقع مشکلات احتمالی مثل فشار خون بالا، دیابت بارداری، وضعیت جفت و رشد جنین می‌شود. انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران نیز توصیه میکند که مادران باردار حداقل هر چهار هفته یکبار تا هفته 28، سپس هر دو هفته تا هفته 36 و از آن به بعد هر هفته به پزشک مراجعه کنند.
انجام آزمایشات و سونوگرافی‌های ضروری قبل از زایمان طبیعی
یکی از مهم ترین و حیاتی ترین اقدامات قبل از زایمان طبیعی، انجام آزمایشات و سونوگرافی های منظم است که به ارزیابی سلامت مادر و جنین کمک میکند و امکان شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی را فراهم می‌آورد. این مراقبت ها توسط پزشک متخصص زنان و زایمان تجویز می‌شود و براساس توصیه های انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران، برنامه ریزی و انجام می‌گیرد. آزمایشات معمول قبل از زایمان طبیعی در ادامه بیان شده است.
- آزمایش خون کامل: این آزمایش به بررسی سطح هموگلوبین، گلبول‌های سفید و وضعیت کلی سلامت مادر کمک میکند و کم خونی یا عفونت را مشخص میکند.
- آزمایش قند خون و غربالگری دیابت بارداری: دیابت بارداری عوارض جدی برای مادر و جنین ایجاد میکند. بنابراین آزمایش قند خون ناشتا و گاهی تست تحمل گلوکز برای شناسایی آن ضروری است.
- آزمایش‌های مربوط به گروه خونی و Rh: تعیین گروه خونی و وضعیت Rh مادر اهمیت دارد تا در صورت ناسازگاری با جنین، اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
- آزمایش ادرار: برای تشخیص عفونت های ادراری و وجود پروتئین که نشانه فشار خون بالا می‌باشد، ضروری است.
- آزمایش‌های عفونت‌های جنسی HIV، هپاتیت B و C، سیفلیس: این آزمایش‌ها به پیشگیری از انتقال بیماری ها به نوزاد کمک می‌کنند و در برنامه روتین قبل از زایمان گنجانده می‌شوند.
- سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول: در حدود هفته‌های 11 تا 14 بارداری انجام می‌شود و برای ارزیابی رشد جنین، تعیین دقیق سن بارداری و بررسی ناهنجاری‌های احتمالی کاربرد دارد.
- سونوگرافی آناتومی سه ماهه دوم : بین هفته‌های 18 تا 22 انجام می‌شود و ساختارهای جنین، اندام‌ها و محل جفت به دقت بررسی می‌شود.
- سونوگرافی رشد و موقعیت جنین در سه ماهه سوم: این سونوگرافی‌ها برای بررسی وزن جنین، میزان مایع آمنیوتیک، وضعیت جفت و موقعیت جنین قبل از زایمان بسیار مهم هستند.
ورزش و آمادگی جسمانی قبل از زایمان طبیعی
ورزش منظم و مناسب در دوران بارداری، به ویژه در ماه‌های منتهی به زایمان طبیعی، یکی از مهم ترین اقدامات قبل از زایمان محسوب می‌شود. آمادگی جسمانی کافی نه تنها روند زایمان را تسهیل میکند، بلکه به کاهش درد، افزایش تحمل بدن در برابر فشارهای زایمان و سرعت بهبودی پس از زایمان کمک شایانی میکند. فعالیت بدنی منظم باعث بهبود گردش خون، افزایش استقامت عضلات، کاهش ورم و گرفتگی عضلات، و بهبود وضعیت روحی مادر می‌شود. انواع ورزش‌های مناسب قبل از زایمان طبیعی عبارتند از:
- ساده‌ترین و کم خطرترین ورزش در دوران بارداری است که به بهبود استقامت قلبی عروقی کمک میکند و برای بیشتر مادران توصیه می‌شود.
- تمرینات کف لگن باعث تقویت عضلات کف لگن شده و به کنترل بهتر عضلات هنگام زایمان کمک میکند. همچنین به پیشگیری از بی‌اختیاری ادرار پس از زایمان کمک می‌کنند.
- شنا یکی از ورزش های عالی است که فشار روی مفاصل را کاهش می‌دهد و موجب بهبود وضعیت کلی بدن بدون وارد آوردن فشار زیاد می‌شود.
- تمرینات تنفسی به مادر کمک میکند تا در هنگام درد زایمان بتواند بهتر نفس بکشد و درد را کنترل کند. حرکات کششی نیز باعث کاهش گرفتگی عضلات و افزایش انعطاف پذیری می‌شود.
رعایت رژیم غذایی مناسب و دریافت مکمل های ضروری
تغذیه مناسب و سالم نقش بسیار مهمی در آمادگی بدن برای زایمان طبیعی دارد. مصرف مواد غذایی غنی از آهن، کلسیم، پروتئین، ویتامین ها و اسید فولیک باید به دقت رعایت شود. همچنین طبق توصیه های انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران، مصرف مکمل های آهن و فولیک اسید به منظور جلوگیری از کم خونی و نقص های جنینی ضروری است.
آموزش‌های روانی و آمادگی ذهنی پیش از زایمان طبیعی
زایمان طبیعی، علاوه بر آمادگی جسمانی، نیازمند آمادگی روانی و ذهنی قوی نیز هست. نگرانی ها، ترس ها و استرس های مرتبط با زایمان روند آن را دشوارتر می‌کنند و حتی بر سلامت مادر و نوزاد تاثیر منفی می‌گذارند. به همین دلیل، آموزش های روانی و آمادگی ذهنی پیش از زایمان طبیعی نقش مهمی در تجربه ای مثبت و موفق ایفا می‌کنند. روش‌های آموزش روانی و آمادگی ذهنی در ادامه بیان شده است.
شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان توسط مراکز بهداشتی، بیمارستان ها و متخصصین زنان برگزار می‌شوند و شامل آموزش های جامع درباره مراحل زایمان طبیعی، تکنیک های تنفس، مدیریت درد، و روش های آرام سازی هستند. یادگیری تکنیک های تنفس عمیق و آرام سازی عضلات به کاهش استرس و افزایش تمرکز کمک میکند. تمرین مدیتیشن نیز ذهن را آرام کرده و اضطراب را کاهش می‌دهد.
روش‌هایی مثل تنفس کنترل شده، تغییر وضعیت بدن، ماساژ و تکنیک های روان شناختی به مادر کمک می‌کنند درد زایمان را بهتر تحمل کند. آموزش به مادر درباره فرآیند طبیعی زایمان و آشنایی با تغییرات فیزیولوژیکی بدن، باعث کاهش ترس و افزایش آمادگی روانی می‌شود.
انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران تاکید میکند که علاوه بر مراقبت های جسمی، مراقبت های روانی بخش جدایی ناپذیر از دوران بارداری است. مادران باید با کسب دانش و مهارت های روانی، خود را برای یک زایمان طبیعی آرام و موفق آماده کنند.
برنامه‌ریزی و آماده‌سازی وسایل و محیط زایمان
یکی از اقدامات مهم قبل از زایمان طبیعی، برنامه ریزی دقیق و آماده‌سازی وسایل مورد نیاز و محیط مناسب برای زایمان است. این مرحله به مادر کمک میکند تا با آرامش خاطر و اطمینان بیشتر، وارد مرحله زایمان شود و از استرس های احتمالی کاسته شود. وسایل ضروری برای زایمان طبیعی در ادامه بیان شده است.
ارزیابی شرایط پزشکی مادر و جنین برای تایید امکان زایمان طبیعی
پزشک متخصص بر اساس نتایج آزمایشات و سونوگرافی‌ها، سلامت مادر و جنین را ارزیابی میکند و تصمیم می‌گیرد که آیا زایمان طبیعی امکان پذیر است یا خیر. مواردی مثل وضعیت قرارگیری جنین، اندازه لگن مادر، بیماری های مزمن و وضعیت جفت در این تصمیم گیری نقش دارند.
ترک عادات ناسالم و پرهیز از مصرف داروهای خودسرانه
مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر در دوران بارداری به شدت ممنوع است و باید پیش از زایمان طبیعی ترک شود. همچنین مصرف هرگونه داروی بدون مشورت پزشک به سلامت مادر و جنین آسیب می‌رساند.
انجام منظم آزمایشات و سونوگرافی‌ها چه اهمیتی برای زایمان طبیعی دارد؟
انجام منظم و دقیق این آزمایشات و سونوگرافی‌ها به پزشک کمک میکند تا مشکلاتی مثل فشار خون بارداری، رشد ناقص جنین، مشکلات جفت و نیاز به انجام اقدامات خاص قبل یا هنگام زایمان را به موقع شناسایی کند. انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران تاکید میکند که پیگیری کامل این مراقبت ها، نقش کلیدی در تضمین سلامت مادر و نوزاد و موفقیت زایمان طبیعی دارد.
