زایمان طبیعی یکی از رایج‌ترین روش‌های زایمان است که چالش‌های آن اغلب در میان خانم‌ها مطرح می‌شود. درد این روش باعث ترس و نگرانی خانم‌های باردار و انتخاب روش سزارین است. آشنایی با مراحل زایمان طبیعی در آشنایی مادران باردار با شرایط موجود و کاهش استرس آنها اثرگذاری بالایی دارد. در ادامه این مقاله به بررسی مراحل زایمان طبیعی، زمان مناسب آن و سایر نکات مهم خواهیم پرداخت. تا انتها همراه ما باشید.
مراحل زایمان طبیعی
زایمان طبیعی یکی از بهترین روش‌های زایمان است که پس از بررسی شرایط مادر و جنین، پزشک امکان انجام این روش را تشخیص و پیشنهاد می‌دهد. این نوع زایمان مراحلی دارد که در ادامه به شکل مختصر به بررسی این مراحل خواهیم پرداخت:
1. شروع درد شکم و لگن
نخستین مرحله در زایمان طبیعی شروع دردهای شکمی و لگن و باز شدن دهانه رحم به همراه ترشحات بی‌رنگ، صورتی و یا کمی خونی است. در این مرحله ممکن مادر سه مرحله از درد شامل دردهای ابتدایی، دردهای فعال و دردهای انتقالی را تجربه کند. دردهای ابتدایی به دلیل نازک شدن دهانه رحم رخ می‌دهد و منجر به باز شدن دهانه رحم می‌شود.
مدت زمان بروز درد تا آمادگی برای زایمان در افراد متفاوت است و در اغلب موارد در زایمان اول طولانی‌تر از زایمان‌های بعدی است. میانگین زمان بروز درد در زایمان اول از چند ساعت تا چند روز متفاوت است. در زایمان‌های بعدی انتظار می‌رود که این زمان کوتاه‌تر باشد. لازم است تا زمان افزایش فرکانس و شدت انقباضات، مادر در شرایط آرام و به دور از استرس قرار گیرد و برای حفظ آرامش خود از تکنیک‌هایی مانند تنفس، قدم زدن، حمام کردن و تغییر مداوم حالت بدن استفاده کند.
دردهای فعال که در مرحله دوم رخ می‌دهد، دهانه رحم را از 4 سانتی متر به 7 سانتی متر بازتر میکند. در مرحله دوم مادر علاوه بر درد احساس گرما را در بدن خود تجربه خواهد کرد و دردی بیشتر از مرحله قبل خواهد داشت. در مرحله سوم یا دردهای انتقالی، به دلیل فشارهای ایجاد شده توسط جنین به روده، دهانه رحم به اندازه 8 تا 10 سانتی متر باز می‌شود. بروز این حالات نشانگر قرارگیری مادر در مرحله اول و آمادگی نسبی برای زایمان طبیعی است.
در طی مراحل دردهای فعال انقباضات رحمی منظم و نزدیک به هم رخ می‌دهد و ممکن است فرد احساس گرفتگی پا و حالت تهوع داشته باشد. همچنین احساس فشار بیشتری در ناحیه کمر به وجود می‌آید و دهانه رحم در هر ساعت حدودا یک سانتی متر باز می‌شود. در مرحله سوم یا دردهای انتقالی مادر احساس فشار بیشتری در راست روده و ناحیه تحتانی کمر تجربه میکند و معمولا 15 تا 60 دقیقه در این حالت باقی می‌ماند تا به شکل کامل برای زایمان آماده شود.
2. باز شدن دهانه رحم و خروج نوزاد
بعد از تایید پزشک در رابطه با آمادگی مادر برای زایمان طبیعی، فرد در شرایط مناسب قرار می‌گیرد و لازم است برای ایجاد انقباضات رحمی و خروج نوزاد زور بزند. انقباضات رحمی باعث چرخش نوزاد و قرارگیری سر آن در دهانه رحم می‌شود و نیاز به مداخله پزشک دارد. پزشک اعضای بدن نوزاد را به نوبت سر و شانه و کتف و … خارج میکند و خون را از بینی نوزاد خارج میکند.
3. خروج جفت نوزاد
پس از خروج نوزاد، جفت او که نوزاد به کمک آن به بدن مادر متصل بود، خارج می‌شود. نوزاد به کمک جفت خود تغذیه میکند و لازم است پزشک بعد از خروج نوزاد آن را از بدن مادر خارج کند. معمولا برای جدا شدن جفت از رحم حدود 5 تا 30 دقیقه لازم است.
بیشتر بخوانید: کولپوسکوپی زگیل تناسلی
زمان مناسب برای زایمان طبیعی
یکی از مهم‌ترین نکات در رابطه با زایمان طبیعی، مربوط به زمان انجام آن است. در موارد طبیعی طول دوره درمان هفته چهلم بارداری یا پایان 280 روز است. عوامل مختلفی در این بازه زمانی تاثیرگذار است و در زمان زایمان طبیعی تاثیر دارد.
معمولا شرایط مادر و میزان رشد جنین از پارامترهای موثر در تعیین زمان مناسب برای زایمان طبیعی است. البته در اغلب موارد در حدود 3 هفته پایان بارداری رشد جنین اتفاق می‌افتد و تکمیل می‌شود و زایمان چند روز زودتر از موعد خطری برای مادر و کودک وجود نخواهد داشت.
در صورتیکه ختم بارداری در هفته 29 تا 33 بارداری رخ دهد، ممکن است شرایط نوزاد کمی متفاوت‌تر از سایر نوزادها باشد و نیاز به نگهداری او در دستگاه‌های مخصوص وجود خواهد داشت. نوزادی که در این بازه زمانی متولد می‌شود، اصطلاحا نارس است و ممکن است روند رشد او به طور کامل طی نشده باشد. نگهداری نوزادان نارس در دستگاه به سبب تکمیل دوره رشد آنها رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی
چرا زایمان طبیعی توسط پزشکان توصیه می‌شود؟
زایمان طبیعی یکی از انواع روش‌های زایمان است که آگاهی از فواید آن در تصمیم‌گیری دقیق‌تر کمک خواهد کرد. اصلی‌ترین فایده زایمان طبیعی، عدم نیاز به دستکاری بدن مادر و خروج نوزاد از کانال طبیعی است. در این جراحی ریکاوری و بازگشت به حالت طبیعی در مادر با سرعت بالاتری رخ می‌دهد و همچنین به جنین این امکان را می‌دهد که در روزهای پایانی بیشترین رشد مغزی، کبدی و سیستم تنفسی را داشته باشد.
در زایمان طبیعی امکان هم آغوشی مادر و فرزند در همان لحظه وجود دارد و مادر می‌تواند به نوزاد خود شیر دهد. در این روش مایعات وارد شده به ریه کودک به شکل طبیعی خارج می‌شود و این مورد به تنفس بهتر نوزاد کمک میکند. طی زایمان طبیعی از ماده بیهوشی استفاده نمی‌شود و برای شدت گرفتن انقباضات رحمی هورمون اکسی توسین تزریق نمی‌شود.
در چه مواردی نمی‌توان زایمان طبیعی داشت؟
زایمان طبیعی به دلیل عدم استفاده از مداخلات غیرطبیعی و روش‌های مصنوعی یکی از بهترین روش‌های تولد نوزاد است. حدود 90% از مادران باردار امکان انجام زایمان طبیعی را دارند. در مواردی که مادر دچار هر یک از موارد فوق باشد، با تشخیص پزشک تحت زایمان سزارین قرار می‌گیرد.
- بیماریهای خاص مادر
- ترس و اضطراب مادر
- داشتن چندین زایمان سزارین
- جایگاه نوزاد در رحم و عدم قرارگیری نوزاد در موقعیت مناسب
- هموروئید حاد مادر در دوران بارداری
- سابقه جراحی مادر باردار در ناحیه دهانه رحم و سرکلاژ
- بارداری چندقلویی
- عدم اکسیژن رسانی صحیح به نوزاد
زمان ترخیص بعد از زایمان طبیعی
یکی از مواردی که باعث انتخاب زایمان طبیعی می‌شود، مدت زمان کوتاه برای ترخیص است. معمولا 24 ساعت بعد از تولد نوزاد و بعد از اطمینان از سلامتی مادر و نوزاد، امکان ترخیص آنها وجود دارد.
بررسی علائم حیاتی شامل نبض، فشار خون، تنفس و توانایی مادر برای دفع ادرار و مدفوع است. همچنین علائم افسردگی مادر مورد بررسی قرار می‌گیرد. اندازه‌گیری میزان هموگلوبین از طریق آزمایش برای آگاهی از وضعیت کم خونی مادر ضروری است. بعد از اطمینان از عدم وجود مشکل جدی در مادر و نوزاد، امکان ترخیص آنها وجود دارد.
نتیجه گیری
زایمان طبیعی بهترین روش برای به دنیا آوردن نوزاد دلبند شما بعد از 9 ماه انتظار و مراقبت است. این روش کاملا طبیعی انجام می‌شود و در مدت زمان کوتاهی پس از جراحی، مادر به زندگی عادی خود باز میگردد. برای داشتن انتخاب مطمئن برای تولد فرزند خود بهتر است با اعضای انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران مشورت کنید و نکات مهم را در این رابطه از آنها بخواهید.
سوالات متداول
- تعداد بخیه در زایمان طبیعی چقدر است؟
از پرسش‌های رایج در رابطه با زایمان طبیعی، تعداد بخیه‌های آن است. تعداد بخیه در زایمان طبیعی به میزان پارگی در ناحیه واژن بستگی دارد. واژن دارای انعطاف بالایی است و در مواردی نیاز به بخیه وجود ندارد؛ اما در حالت طبیعی بسته به میزان برش، نیاز به بخیه وجود خواهد داشت. توجه داشته باشید که این تعداد بخیه از زایمان سزارین کمتر خواهد بود.
- میزان درد زایمان طبیعی چه میزان است؟
زایمان طبیعی به دلیل عدم بیهوشی مادر و به دلیل انقباضات رحمی با میزانی درد همراه است که در ناحیه پایینی اندام مادر احساس می‌شود. برای کنترل این درد می‌توان از تزریق بی‌دردی اپیدورال استفاده کرد.
- آیا زایمان طبیعی باعث گشادی واژن می‌شود؟
فشار وارد شده به لگن و خارج شدن نوزاد از دهانه رحم و پارگی ممکن است باعث تغییراتی در شکل لابیاها و گشادی واژن شود. با استفاده از برخی ورزش‌ها می‌توان عضلات کف لگن را تقویت کرد. عوامل وراثتی، اضافه وزن و مصرف الکل از جمله مواردی است که باعث تشدید گشادی واژن می‌شود.
