مراحل زایمان طبیعی یکی از مهم ترین فرآیندهایی است که بدن شما در دوران بارداری تجربه می کند. این مراحل به صورت پیوسته و هدفمند طراحی شده اند تا نوزاد از رحم خارج و وارد دنیای بیرون شود. بدیهی است که اگر با روند طبیعی زایمان آشنا باشید، راحت تر می توانید با آن کنار بیایید و استرس کمتری را متحمل می شوید. در این مقاله که توسط انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران تهیه شده، قصد داریم شما را با مراحل اصلی زایمان طبیعی آشنا کنیم تا بدانید در هر مرحله چه اتفاقاتی رخ می دهد.
بررسی مراحل زایمان طبیعی
مرحله اول: شروع دردهای زایمان و باز شدن دهانه رحم
این مرحله زمانی شروع می شود که انقباض های رحمی شما منظم و مداوم می شوند. هم زمان دهانه رحم هم به آرامی باز می شود تا نوزاد بتواند از کانال زایمان عبور کند. این مرحله طولانی ترین بخش زایمان طبیعی است و خودش به سه بخش تقسیم می شود:
- در فاز نهفته دهانه رحم تا حدود ۳ سانتی متر باز می شود. این مرحله ساعت ها طول می کشد و باعث می شود که دردهای خفیف و نامنظمی احساس کنید.
- در فاز فعال دهانه رحم بین ۴ تا ۷ سانتی متر باز می شود. انقباض ها قوی تر و با فاصله زمانی کمتری اتفاق می افتند. در این مرحله بهتر است آرامش خود را حفظ کنید و از تکنیک های تنفسی کمک بگیرید.
- فاز انتقال سخت ترین بخش مرحله اول است. دهانه رحم شما از ۸ تا ۱۰ سانتی متر باز می شود. انقباض ها شدیدتر و پشت سر هم هستند. در این مرحله احتمال دارد احساس خستگی و بی قراری بیشتری داشته باشید.
در تمام این مدت، تیم درمان وضعیت جنین و شما را به دقت بررسی می کند تا مطمئن شوند زایمان به خوبی پیش می رود.
مرحله دوم: تولد نوزاد
- وقتی دهانه رحم به طور کامل باز شد، وارد مرحله دوم می شوید. در این مرحله با هر انقباض، باید فشار وارد کنید تا نوزاد به سمت پایین حرکت کند و از کانال زایمان عبور کند.
- گاهی باید در هر انقباض چندین بار زور بزنید. تیم درمان شما را راهنمایی می کند که چطور نفس بکشید و کی فشار وارد کنید.
- ابتدا سر نوزاد ظاهر می شود و بعد از آن بدنش خارج می شود. تولد نوزاد می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد، به خصوص اگر اولین زایمان شما باشد.
- بلافاصله بعد از تولد، وضعیت تنفس و ضربان قلب نوزاد بررسی می شود و در آغوش شما قرار می گیرد.
تجربه تولد نوزاد با وجود تمام سختی ها، یکی از عاطفی ترین لحظه های زندگی شما خواهد بود.
مرحله سوم: خروج جفت
- بعد از تولد نوزاد، زایمان هنوز تمام نشده است. مرحله سوم مربوط به جدا شدن و خروج جفت است که بین ۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد.
- انقباض های خفیف ادامه پیدا می کنند تا جفت از دیواره رحم جدا شود.
- گاهی تیم درمان با ماساژ ملایم شکم یا تزریق دارو به خروج سریع تر جفت کمک می کند.
- پس از خروج جفت، پزشک آن را بررسی می کند تا مطمئن شود که کامل و سالم است. اگر تکه ای از آن باقی بماند، ممکن است باعث خونریزی یا عفونت شود.
- اگر در ناحیه پرینه پارگی هایی ایجاد شده باشد، در همین مرحله ترمیم می شود.
- این مرحله نیاز به مراقبت دقیق دارد چون خطر خونریزی بیشتر است و تیم درمان باید حواسش به وضعیت شما باشد.
مرحله چهارم: مراقبت های اولیه پس از زایمان
- این مرحله از مجموعه مراحل زایمان طبیعی معمولا حدود ۲ ساعت بعد از زایمان طول می کشد و به آن دوره پایانی یا مرحله تثبیت هم گفته می شود.
- در این مدت فشار خون، ضربان قلب، میزان خونریزی و انقباض های رحمی شما مرتب بررسی می شود.
- رحم باید به حالت سفت و منقبض باقی بماند تا از خونریزی جلوگیری شود.
- اگر در طول زایمان از بی حسی نخاعی یا اپیدورال استفاده کرده باشید، باید وضعیت پاها و سطح هوشیاری هم بررسی شود.
- نوزاد شما اغلب در همین مرحله برای اولین بار به سینه گذاشته می شود تا تماس پوست به پوست برقرار شود و تغذیه با شیر مادر شروع شود.
این لحظات، زمان طلایی برای آرامش شما و شروع پیوند عاطفی با نوزادتان هستند.
نکاتی که در هر مرحله از زایمان باید به آن توجه کنید
- آموزش دیدن درباره روند زایمان، باعث کاهش استرس و افزایش آمادگی شما می شود.
- همراهی فردی که به او اعتماد دارید مثل همسر یا دوست، در طول زایمان به شما احساس امنیت می دهد.
- تغذیه سبک اما مقوی در مراحل اولیه زایمان به حفظ انرژی شما کمک می کند.
- انتخاب محیط مناسب برای زایمان با توجه به شرایط شما باید با مشورت پزشک انجام شود.
- استفاده از تکنیک هایی مثل تنفس عمیق، ماساژ، حرکت کردن یا استفاده از توپ زایمان می تواند به کنترل درد شما کمک کند.
انجمن متخصصین زنان و زایمان ایران همیشه تأکید می کند که آگاهی، بهترین ابزار شما برای داشتن یک زایمان ایمن و موفق است.
سوالات متداول
- زایمان طبیعی چند ساعت طول می کشد؟
بستگی به بدن شما دارد. در زایمان اول ممکن است بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت طول بکشد، اما دفعات بعدی معمولا سریع تر است.
- در زایمان طبیعی چقدر درد باید تحمل کنم؟
درد وجود دارد، اما راه هایی برای کاهش آن هست، مثل تنفس درست، ماساژ یا حتی استفاده از دارو.
- آیا در زایمان طبیعی همیشه بخیه می زنند؟
اگر ناحیه پرینه دچار پارگی شود یا نیاز به برش باشد، ممکن است بخیه بزنند. اما در همه موارد این اتفاق نمی افتد.
- آیا مراحل زایمان طبیعی در همه خانم ها یکسان است؟
مراحل کلی یکسان است، اما شدت درد، سرعت پیشرفت زایمان و نیاز به کمک پزشکی می تواند برای هر فرد متفاوت باشد.
نتیجه گیری
زایمان طبیعی یک فرآیند مرحله ای و برنامه ریزی شده است که با همکاری بدن شما و مراقبت های تیم پزشکی انجام می شود. اگر بدانید در هر مرحله چه اتفاقی می افتد، می توانید بهتر آن را مدیریت کنید. هر کدام از مراحل زایمان طبیعی، هدف خاصی دارند و با نظم مشخصی پیش می روند. نکته مهم این است که با حفظ آرامش، حمایت عاطفی و همراهی پزشک خود، این مسیر را با اطمینان طی کنید. شما توانایی به دنیا آوردن نوزادتان را دارید، کافی است به بدنتان اعتماد کنید.
