دیابت بارداری
دیابت زمانی اتفاق میافتد که هورمون تنظیم کننده قند خون ( انسولین ) به میزان کافی در دسترس نباشد و یا بدن، پاسخ کافی به انسولین ندهد و به این ترتیب، میزان قند خون افزایش یابد. دیابت بارداری، نوعی از دیابت است که در طی حاملگی ایجاد میشود؛ زیرا در طی حاملگی نیاز بدن به قند و انسولین افزایش مییابد و احتمال ایجاد دیابت نیز بالا میرود.
تشخیص دیابت بارداری
خانمهای باردار در سن بارداری 24 تا 28 هفتگی، تحت غربالگری قرار میگیرند. آزمایش غربالگری دیابت، بصورت تک مرحلهای یا دو مرحلهای با مصرف شربت گلوکز انجام میشود و قند خون در چند نوبت چک میشود. بر اساس میزان قندخون، دیابت بارداری تایید و یا رد خواهد شد.
در برخی از افراد، غربالگری دیابت بارداری در اولین ویزیت مراقبت انجام میشود، مانند؛
- افراد چاق
- افراد مبتلا به تخمدان پلی کیستیک
- سابقه دیابت بارداری
- سابقه خانوادگی قوی دیابت
عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری
برخی عوامل باعث افزایش خطر ایجاد دیابت در بارداری میشوند. این موارد عبارتند از؛
- سابقه دیابت در دوران بارداری
- اضافه وزن
- سابقه دیابت در اقوام نزدیک
- سن بالای مادر ( بویژه بیش از 40 سال )
اقدامات پیشگیرانه
تغذیه سالم، ورزش منظم، کاهش وزن قبل از بارداری، عدم مصرف دخانیات از اقداماتی است که خطر ایجاد دیابت بارداری را کاهش میدهد.
عوارض دیابت در دوران بارداری
افزایش وزن جنین ( ماکروزومی ) که خود باعث افزایش احتمال سزارین و آسیب به جنین حین تولد میشود. احتمال مردهزایی در دیابت دوران بارداری افزایش مییابد. نوزادان مادران دیابتی پس از تولد در معرض خطر افت قند هستند و در بزرگسالی افزایش خطر اضافه وزن و ابتلا به دیابت را دارند. احتمال بروز عوارض بارداری مانند پره اکلامپسی در مادران دیابتی افزایش مییابد.
درمان مشکل دیابت در بارداری
نحوه درمان دیابت بارداری بستگی به میزان قند خون دارد. ورزش منظم و تغذیه مناسب باعث بهبود کنترل قند خون میشود. رژیم غذایی بهتر است تحت نظر متخصصین تغذیه تنظیم و اصلاح شود. از مصرف شیرینی جات و غذاهای چرب بایستی اجتناب شود. وعدههای غذایی اصلی بهتر است کم حجم باشد و 3 تا 4 نوبت میان وعده ( اسنک ) مصرف شود تا افت قند خون اتفاق نیفتد.
مصرف ماست و شیر کم چرب، سبزیجات سبز و یک فنجان میوه در طول روز به بهبود وضعیت قند خون کمک میکند. در برخی موارد نیاز به تجویز داروهای خوراکی کنترل کننده قند خون و یا تزریق انسولین وجود دارد.
میزان مراقبتهای دوران بارداری نیز بسته به وضعیت قند خون و سلامت جنین دارد و ممکن است نسبت به بارداریهای بدون عارضه، نیاز به ویزیتهای بیشتری باشد و تستهای سلامت جنین زودتر و بیشتر انجام شود.
نحوه زایمان
در مادرانی که قند خون به خوبی کنترل شده است و جنین وضعیت مناسبی دارد و دلیل دیگری برای سزارین وجود ندارد، زایمان طبیعی قابل انجام است. در طی زایمان، وضعیت مادر و جنین و سطح قند خون به خوبی توسط تیم درمانی کنترل میشود.
پیگیری دیابت بارداری بعد از زایمان
بعد از زایمان معمولا کنترل قند خون به وضعیت عادی بر میگردد. اگرچه این مادران در طول عمر در معرض خطر دیابت نوع 2 هستند و حدودا 3 ماه و یکسال بعد از زایمان و پس از آن هم به صورت دورهای بایستی چکاپ قند خون انجام دهند.