کیست تخمدان
کیست تخمدان از مشکلات شایع طب زنان است که در هر سنی ممکن است دیده شود. کیست‌ها، کیسه‌های پر از مایع هستند که اندازه‌شان از 2 الی 3 سانتیمتر تا بالای 10 سانتیمتر متغیر است.
علت ایجاد کیست تخمدان
علت ایجاد این کیست‌ها در هر سن متفاوت است. در سنین قبل از یائسگی این کیست‌ها معمولا خوش خیم هستند و ممکن است به دلیل بارداری، تخمک گذاری، سندرم تخمدان پلی کیستیک، عفونت‌های لگنی یا اندومتریوز، ایجاد شده و یا سایر توده‌های خوش خیم مثل کیست درموئید مطرح باشد. در سنین بعد از یائسگی، کیست‌های تخمدان اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند و احتمال بدخیمی در آنها افزایش می‌یابد.
علایم بالینی
کیست تخمدان ممکن است بی‌علامت باشد و یا باعث ایجاد درد شکم، بی‌نظمی قاعدگی، تب یا درد لگنی شود. گاهی به دلیل پاره شدن یا پیچ خوردن کیست‌ها، درد ناگهانی در ناحیه شکم ایجاد می‌شود که مراجعه فوری به اورژانس را ایجاب می‌کند.
تشخیص کیست تخمدان
شایعترین راه بررسی و تشخیص کیست‌های تخمدانی، انجام سونوگرافی است. سونوگرافی می‌تواند تا حد زیادی به افتراق توده‌های خوش‌خیم و بدخیم کمک کند. در صورتی که اطلاعات بیشتری مورد نیاز باشد ممکن است CT اسکن یا MRI درخواست شود.
گاهی آزمایش خون جهت بررسی مارکرهای سرمی که به آنها تومور مارکر گفته می‌شود نیز، انجام می‌شود. شایعترین تومور مارکری که برای کیست‌های تخمدانی استفاده می‌شود، CA 125 است که البته در افراد یائسه، ارزش تشخیصی بیشتری دارد. در افراد غیر یائسه در شرایط خوش‌خیم مانند میوم یا اندومتریوز هم ممکن است افزایش یابد.
نشانه‌های بدخیمی در کیست تخمدان
در صورت وجود برخی موارد، احتمال بدخیمی کیست‌های تخمدانی افزایش می‌یابد. این موارد عبارتند از:
- افرادی که زمینه ژنتیکی مستعد کننده دارند ( مثل سابقه فامیلی سرطان تخمدان )
- افرادی که سابقه سرطان پستان یا گوارشی دارند
- مشخصات پیچیده کیست در تصویربرداری ( مانند دیواره ضخیم، اجزای جامد داخل کیست )
- تجمع مایع داخل لگن یا شکم در حضور کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان
درمان این کیست‌ها، بستگی به علائم بیمار، سن بیمار، ویژگی‌های ظاهری کیست و اندازه آن دارد. روش‌های مختلف درمانی عبارتند از:
- درمان انتظاری: در صورتی که فرد بی‌علامت است و مشخصات کیست، مطرح کننده یک توده خوش‌خیم است و اندازه بزرگی ندارد، می‌توان از درمان انتظاری استفاده کرد تا جذب خود به خود کیست اتفاق بیفتد.
- استفاده از قرص‌های جلوگیری از بارداری
- جراحی: در صورت پاره شدن کیست، پیچ خوردن تخمدان و یا در صورت شک به بدخیمی، نیاز به جراحی است.
انواع روش‌های جراحی
برای انجام جراحی کیست تخمدان، هم می‌توان از جراحی باز و هم از روش‌های لاپاراسکوپی استفاده کرد. از روش‌های لاپاراسکوپی در موارد خوش‌خیم استفاده می‌شود. ممکن است برداشتن کیست و یا برداشتن تخمدان انجام شود.
بارداری بعد از درمان کیست تخمدان
بسیاری از افراد که به دلیل کیست‌های تخمدانی تحت درمان قرار می‌گیرند امکان باروری در آینده خواهند داشت. حتی اگر حین جراحی، یک تخمدان برداشته شود، امکان بارداری با تخمدان دیگر وجود خواهد داشت. افراد مبتلا به توده‌های بدخیم، در صورت تمایل به حفظ باروری بایستی مشاوره دقیق با پزشک معالج انجام دهند.
