میوم رحمی
میوم رحمی یا فیبروم رحمی توده‌ایی است که منشا به وجود آمدن آن بافت عضلانی رحم است. این توده ممکن است به سمت داخل رحم و یا به طرف خارج بزرگ شده و گسترش یابد. این بیماری در بین بانوان بسیار شایع است، به طوری که تقربیا 80 درصد بانوان در زندگی خود به فیبروم مبتلا خواهند شد.
با این حال تمامی آن‌ها دارای علامت نیستند و ممکن است بسیاری از خانم‌ها از مبتلا شدن خود به فیبروم رحمی اطلاع نداشته باشند و در حین معاینه زنان، به طور تصادفی تشخیص داده شود. همچنین باید توجه نمود که میوم‌ها تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند که به ندرت در قسمت پایین رحم و دهانه رحم دیده می‌شوند.
روش‌های متنوعی برای تشخیص بیماری میوم رحمی به کار گرفته می‌شود؛ اما از مهم‌ترین روش‌ها برای تشخیص آن، باید به سونوگرافی، ام‌آرای و معاینه بالینی اشاره کنیم. همچنین راه‌های گوناگونی برای درمان این بیماری توسط پزشک ارائه می‌شود؛ اما با این حال، در برخی از آن‌ها به دلیل عدم وجود علائم خاص، نیاز به درمان و جراحی نخواهد بود.
نوع درمان با توجه به نوع میوم، سن، شدت علائم و … انتخاب می‌شود. به طور معمول برای درمان این بیماری می‌توان استفاده از دارو را شروع نمود و درصورت عدم پاسخ به آن، درمان جراحی به بیمار پیشنهاد داده خواهد شد.
انواع فیبروم رحم
میوم رحمی با توجه به محل قرارگیری تومور در رحم به سه دسته تقسیم می‌شود. به طور کلی فیبروم‌ها توده‌های عضلانی هستند که به دنبال تغییرات بافتی به وجود می‌آیند. از انواع این عارضه می‌توان به فیبرومهای اینترامورال، ساب موکوزال و ساب سروزال اشاره نمود.
فیبروم رحمی اینترامورال در ناحیه گوشتی و در قسمت داخلی رحم ایجاد می‌شود و در بسیاری از موارد بدون علامت رشد کرده و بزرگ می‌شود. با این حال برخی مواقع به دنبال بزرگ شدن توده، علائمی همچون حس فشار در ناحیه لگن به ویژه رحم و درد به همراه خواهد داشت. همچنین ممکن است خونریزی نیز در برخی افراد مشاهده شود.
از انواع دیگر میوم رحمی، فیبروم ساب موکوزال است که در قسمت داخلی حفره رحم ایجاد می‌شود. در صورت ابتلا به این بیماری معمولا علائمی مثل خونریزی بروز می‌یابد؛ درصورتی که این علامت‌ها نمایان شود بهتر است به پزشک مراجعه نمود.
فیبروم ساب سروزال از دیگر نمونه توده‌هایی رحمی است، که به سمت داخل رحم برجسته می‌شود. همچنین این امکان وجود دارد که در برخی مواقع با بزرگ شدن این توده از خارج از رحم هم، قابل مشاهده باشد.
علت به وجود آمدن میوم‌های رحم
به طور کلی علت به وجود آمدن میوم رحمی مشخص نیست؛ اما امکان دارد که برخی عوامل همچون ژنتیک، هورمون‌های زنانه و فاکتورهای تولید مثل و … در بروز آن موثر باشند. همچنین در اثر سبک زندگی به مرور زمان توده ممکن است به آهستگی رشد کرده و بزرگ‌تر شود.
از دیگر مواردی که علت ایجاد میوم رحمی هستند، باید به هورمون‌ها اشاره کنیم. هورمون‌های استروژن و پروژسترون از جمله هورمون‌هایی هستند که در تخمدان‌ها تولید و ترشح می‌شوند. به علت اینکه این هورمون‌ها پس از هر عادت ماهیانه باعث ایجاد پوشش رحم از نو می‌شوند؛ احتمال بروز فیبروم را بالا می‌برند.
از دیگر عوامل موثر در بروز میوم رحمی، داشتن سابقه خانوادگی و یا ژنتیک است. همانطور که می‌دانید در صورتی که مادر، خواهر و یا مادر بزرگ شما دچار فیبروم باشند، احتمال وقوع آن در شما هم، افزایش می‌یابد. همچنین افرادی که ژن این بیماری را دارند مستعد پاسخ بیشتر به هورمون‌های ذکر شده هستند.
قابل ذکر است که بارداری و زایمان‌های زیاد هم در بروز این بیماری موثر هستند. در این دوران به دلیل اینکه میزان ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن بانوان افزایش می‌یابد؛ امکان دارد پولیپ رحمی تولید و بزرگ شود.
علائم ابتلا به میوم رحمی
به طور معمول در اکثر مواقع فیبروم رحم بدون علامت است که در این صورت نیازی به درمان ندارد. با این حال بسته به سایز و تعداد و محل قرارگیری میوم رحمی، علائمی نمایان می‌شود و بر روی کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارد؛ به طوری که ممکن است نیاز به جراحی برای از بین بردن آن شود.
خونریزی‌های شدید و طولانی مدت از علائمی هستند که در پی ابتلا به این بیماری آشکار می‌شوند. خونریزی شدید باعث کم‌خونی و فقر آهن نیز در افراد خواهد شد، که به دنبال آن در کار و زندگی فرد اختلال ایجاد می‌شود و در فرد احساس ضعف و خستگی بروز می‌یابد. البته در برخی مواقع، خونریزی حجیم و غیر طبیعی خواهد بود؛ به طوری که می‌توان در سونوگرافی فیبروم رحم آن را مشاهده نمود.
از دیگر علائم میوم رحمی، باید به درد و فشار لگنی اشاره کنیم. در اثر فشار میوم بزرگ، حس سنگینی، احتباس ادرار، یبوست و تکرر ادرار ظاهر خواهد شد. همچنین در موارد شدیدتر، مشکلات کلیوی را نیز ممکن است در بدن ایجاد کند. در برخی موارد تغییراتی در بافت میوم رحم به وجود می‌آید که باعث درد لگنی حاد می‌شود. از مشکلاتی که برخی افراد با آن روبه‌رو می‌شوند می‌توان به تداخل با باروری و حاملگی و عوارض پس از زایمان اشاره کرد. همچنین در مواقعی ممکن است سقط جنین را به دنبال داشته باشد.
نحوه تشخیص بیماری فیبروم رحمی
در اغلب مواقع طی معاینه بالینی توسط پزشک، میوم رحمی تشخیص داده خواهد شد. به طوری که پزشک در طول معاینه لگن در صورت پرولاپس میوم، آن را مشاهده می‌کند. همچنین در حین بررسی رحم زمانی که یک دست با دستکش داخل واژن و دست دیگر بالای شکم قرار دارد، ممکن است میوم لمس شود.
در صورتی که تشخیص قطعی نباشد، پزشک از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده می‌کند. به طوری که پزشک دستگاه سونوگرافی را از طریق واژن وارد رحم می‌فرستد تا بتواند تصویری از این ناحیه دریافت کند. همچنین در مواردی ممکن است از ام‌آرای استفاده شود.
از روش‌های دیگری که پزشک برای تشخیص میوم رحمی به کار می‌گیرد، هیستروسکوپی است. در این روش پزشک یک هیستروسکوپ که مثل تلسکوپ کوچک است به داخل رحم وارد می‌کند. سپس محلول نمکی را به داخل رحم تزریق کرده و کمک می‌کند تا حفره رحم به اندازه کافی باز شود و بتوان به راحتی دیواره‌ها و دهانه لوله‌های رحم را بررسی و معاینه کرد.
همچنین برای تشخیص‌های بهتر، پزشک از آزمایش‌های پاپ اسمیر، آزمایش مخصوص ویروس پاپیلومای انسانی و آزمایش‌های سیتولوژی سرویکس برای رد کردن سرطان سرویکس استفاده می‌کند.
درمان‌های مورد استفاده در بیماری میوم‌های رحم
درمان میوم رحمی با توجه به اندازه، تعداد و محل قرارگیری توده و همچنین علائم آن می‌تواند متنوع باشد. به دلیل اینکه در بسیاری از موارد توده‌های موجود رشد خود را متوقف می‌کنند و نیازی به درمان نخواهند داشت. با این حال در صورت وجود علائم خاص، باید اقداماتی جهت درمان و از بین بردن آن انجام داد. در ابتدا برای درمان این بیماری از داروهای کاهنده هورمون‌های استروژن و مکمل آهن استفاده می‌شود. در درمان دارویی نشانه‌ها و علائم آن برطرف خواهد شد و از رشد فیبروم جلوگیری می‌شود.
در صورتی که این بیماری به درمان دارویی پاسخ ندهد، با توجه به تشخیص پزشک متخصص زنان، بیمار باید برای جراحی اقدام کند. جراحی میوم رحمی نوعی جراحی حساس است چرا که توده‌های موجود به بافت رحم نزدیک هستند و باعث افزایش حساسیت این عمل می‌شوند. همچنین در این روش بهتر است بخیه‌های لازم در چندین لایه صورت گیرد.
از دیگر روش‌های موثر در درمان فیبروم رحم، می‌توان به هیستروکتومی یا برداشتن رحم، آمبولیزاسیون شریان رحمی یا انسداد جریان خون، میومکتومی لاپاراسکوپی و یا به روش باز، استفاده از امواج فراصوتی متمرکز شده اشاره نمود. همچنین معاینههای منظم پزشکی در طول درمان می‌تواند کمک کننده باشد.
عوارض فیبروم رحم
با وجود اینکه گفته شد میوم رحمی به طور معمول غیرسرطانی است اما ممکن است منجر به عوارض خطرناکی در بیمار شود. عوارض این بیماری مشکلاتی هستند که بر زندگی فرد تاثیر می‌گذارند و برای همه‌ی افراد یکسان نیست.
کم‌خونی بسیار شدید که به دنبال این عارضه به وجود می‌آید از جمله عوارضی است که مبتلایان با آن روبه‌رو خواهند شد. به دلیل خونریزی رحمی شدید در افراد حس ضعف و خستگی به وجود خواهد آمد. همچنین قابل ذکر است که در مواردی برای جبران کم خونی و عوارض قلبی و عروقی به دنبال آن، ممکن است به انتقال خون نیاز پیدا شود.
در صورتی که افراد مبتلا به میوم رحمی، باردار شوند، به دلیل هورمون‌های بارداری احتمال افزایش رشد و بزرگ شدن میوم‌ها وجود دارد. همچنین در زنان باردار به دلیل اینکه ممکن است محل قرارگیری میوم‌ها در نزدیکی دهانه رحم باشد، راه خروج جنین مسدود شده و احتمال بروز سقط افزایش خواهد یافت. باید توجه نمود که با رشد میوم‌ها در این بیماری به دلیل بزرگ شدن آن‌ها در ناحیه دهانه رحم و لوله‌ها، این نواحی مسدود شده و خطر ناباروری در افراد افزایش خواهد یافت. درنتیجه می‌توان گفت فیبروم رحمی باعث ناباروری می‌شود.
جمع‌بندی
میوم رحمی توده‌هایی سفت و غیرسرطانی هستند که به ندرت به دلیل رشد غیرطبیعی بافت عضلانی رحم ایجاد می‌شوند. این عارضه در بین بانوان به فراوانی دیده می‌شود، به طوری که بسیاری از آن‌ها ممکن است با آن روبه‌رو شوند.
با این حال باید توجه نمود که میزان بدخیمی این بیماری بسیار کم است و می‌توان گفت باعث مرگ و میر نمی‌شود، اما می‌تواند عوارضی همچون کم خونی، سقط و ناباروری را به همراه داشته باشد. با این وجود درمان‌هایی برای آن صورت می‌گیرد که باید زیر نظر پزشک متخصص انجام گیرد.
در اغلب موارد میوم رحمی در طی معاینه بالینی تشخیص داده می‌شود، اما اگر تشخیص قطعی نباشد، معمولا پزشکان از سونوگرافی، ام‌آرای، آزمایش پاپ اسمیر و … استفاده می‌کنند تا بتوانند نتیجه بهتر و تشخیص دقیق‌تری داشته باشند.
سوالات متداول
- آیا میوم رحمی خطرناک است؟
فیبروم رحم، نوعی توده‌های ریز هستند که امکان دارد در اکثر افراد مشاهده شوند. این توده‌ها خوش‌خیم بوده و یک دهم درصد احتمال بدخیمی دارند که بسیار کم است. همچنین تا زمانی که علامتی ایجاد نکنند نیاز به درمان نخواهند داشت.
- تغذیه در پیشگیری از به وجود آمدن میوم در رحم چه نقشی دارد؟
همانطور که می‌دانید تغذیه ناسالم می‌تواند بر روی سلامت افراد تاثیر بسزایی بگذارد. مصرف بیش از حد گوشت گاو، غذاهای کنسرو شده، نوشابهها و مواد افزودنی و نگهدارنده‌ها، می‌توانند بیماری‌های رحمی را گسترش دهند. در مقابل مصرف میوه و سبزیجات نقش پیشگیری‌کننده فوق‌العاده‌ای دارند.
- برای درمان فیبروم رحم در دختران جوان چه کاری باید انجام داد؟
برای درمان این بیماری در دختران جوان بهتر است از روش‌های غیرجراحی استفاده کرد؛ چرا که انجام جراحی بر روی بافت رحم تاثیر می‌گذارد. در نتیجه بهتر است درمان‌های دارویی را جایگزین جراحی نمود. با این حال در صورتی که فیبروم‌ها بزرگ باشند بهترین روش جراحی و خارج کردن آن‌ها است.
- در صورت ابتلا به میوم رحمی در بارداری چه مشکلاتی به بار می‌آید؟
میوم‌ها می‌توانند بر موقعیت جنین تاثیر گذاشته و مشکلات رشد جنینی و ناهنجاری‌های جنینی را به وجود آورند. همچنین وجود این توده‌ها در زمان بارداری، می‌توانند خونریزی شدید پس از زایمان را به همراه داشته باشند. اغلب مادرانی که به این بیماری دچار شده‌اند تحت زایمان سزارین قرار گرفته‌اند.
- عوامل خطری که بر رشد فیبروم‌ها اثر می‌گذارند کدام‌اند؟
خطرات شناخته شده در این زمینه شامل افزایش وزن، کمبود ویتامین‌ها، رژیم غنی از گوشت قرمز و فقر سبزیجات، نوشیدن مشروبات الکلی و سابقه فامیلی است؛ که می‌تواند شانس ابتلا به این بیماری و رشد آن را بیشتر کند.
